Asbest: algemene info

De Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) helpt de lokale besturen, bedrijven en inwoners om tegen 2040 “een asbestveilig Vlaanderen” te realiseren. Wat het probleem met asbest is, en wat je er aan kan doen, lees je hieronder.

Asbest massaal aanwezig in 3500 verschillende toepassingen

Tot het gebruik van asbest in 1998 en 2001 werd verboden in België, werd asbest tientallen jaren lang verwerkt in meer dan 3500 uiteenlopende toepassingen. In Vlaanderen zouden gebouwen en infrastructuur ouder dan 2001 zo’n 2,3 miljoen ton aan asbesthoudende toepassingen bevatten, goed voor: ruim 2,8 miljoen woningen; 354.000 niet-residentiële gebouwen en 40.000 kilometer aan nutsleidingen (bron: OVAM).

De kans dat je asbest aantreft in een woning, appartement of school, gebouwd voor 2001, is dan ook zeer groot. In 70% tot 90% van de gevallen loop je het risico op asbest te stuiten, tenzij er een totaalrenovatie heeft plaatsgevonden.

Nieuwe inzichten: aanwezigheid van asbest = risico 

Recent onderzoek toont aan dat alleen al de aanwezigheid van alle types van asbest in een gebouw een gevaar kan vormen voor het leefmilieu. Dat komt omdat het bindmiddel (bv. cement) dat de schadelijke asbestvezels insluit door veroudering en verwering alsmaar zwakker wordt. Daardoor komen de asbestvezels bloot te liggen en kunnen ze in de omgeving terechtkomen. Hoe slechter de toestand van een asbesttoepassing, hoe moeilijker het wordt om ze veilig te beheren en te ontmantelen. Bovendien lopen ook de maatschappelijke kosten steeds meer op, bijvoorbeeld op het gebied van gezondheid of voor de bouw- en recyclagesector. 

Het actieplan asbestafbouw - Asbestveilig Vlaanderen 2040

De Vlaamse regering keurde daarom in 2018 het Actieplan asbestafbouw goed dat ervoor moet zorgen dat Vlaanderen tegen 2040 asbestveilig is. Het plan is opgebouwd rond 2 pijlers: asbestinventarisatie en asbestverwijdering, en bevat verschillende maatregelen om risicovolle asbesttoepassingen versneld uit onze gebouwen te verwijderen. Enkel asbesttoepassingen in goede staat mogen nog aanwezig zijn in onze leefomgeving. Al het risicovolle asbest moet op een veilige manier weggenomen en opgeborgen worden.

De Vlaamse Regering streeft ernaar onze leefomgeving uiterlijk tegen 2040 asbestveilig te maken. Die doelstelling staat niet op zichzelf, maar maakt deel uit van een breder beleid, bv. op het vlak van:

• Klimaat: de verwijdering van risicovolle asbesttoepassingen in daken, gevels of rondom stookinstallaties triggert een energiezuinige vernieuwing met extra dak- of gevelisolatie, een nieuwe verwarmingsinstallatie of de mogelijkheid voor het plaatsen van zonnepanelen (verboden op asbestdaken).
• Circulaire bouw: gevaarlijke stoffen zoals asbest verwijderen is essentieel om sloopmaterialen terug in de kringloop te brengen en zo duurzame, circulaire gebouwen en renovaties mogelijk te maken.
• Ruimtelijke ordening: dankzij de sloop van oude, asbesthoudende gebouwen in buitengebieden ontstaat er nieuwe ruimte.
• Wonen: asbestveilig wonen is een onmisbaar onderdeel van de basiswoonkwaliteit.

Het asbestattest

Vanaf 23 november 2022 is een asbestattest verplicht bij de verkoop van woningen en gebouwen gebouwd voor 2001. Tegen 2032 moet iedere gebouweigenaar van een woning of een gebouw gebouwd voor 2001 over een asbestattest beschikken. Bij verhuur is de eigenaar die over een asbestattest beschikt, verplicht om een kopie te bezorgen aan de (nieuwe) huurders.

Een asbestattest is het resultaat van een asbestinventarisatie van een gebouw. Op basis van deze inventarisatie levert de OVAM voor elk gebouw een uniek asbestattest af. Dit attest bevat informatie over asbest in het gebouw en toetst of het asbestveilig is. Het beschrijft voor een normaal gebruik van het gebouw welke materialen of gebouwonderdelen asbest bevatten, wat de staat is van het asbest en geeft advies over hoe het veilig kan beheerd of verwijderd worden.

Hoe asbest herkennen?

Om te controleren of een gebouw of een materiaal asbest bevat, schakel je best een erkend asbestlabo of een expert in. Er bestaan ook trucjes om asbest zelf te herkennen. Komt het materiaal uit een gebouw met een asbestinventaris? Dan vind je daarin de nodige informatie.

Hoe herken je asbest in en om je huis?

Hoe herken je asbest in materialen?

Meer info kan je terugvinden via het IVM Magazine onderaan deze pagina en via de website van OVAM Vlaanderen.

Hoe omgaan met asbest en hoe asbest correct verwijderen?

Ontdek hier hoe je best omgaat met asbest

Er is vandaag geen algemene verplichting om asbesthoudende toepassingen in uw gebouw of woning te verwijderen, tenzij het asbest in slechte staat is of ingesloten zit en bij renovatiewerken bloot komt te liggen. Toch neem je asbest in een gebouw best zo snel mogelijk weg, zeker tijdens renovatiewerken. Dat is alleen maar positief voor de waarde van het gebouw.

Elke activiteit die schadelijke asbestvezels losmaakt, is in Vlaanderen bij wet verboden. je mag asbest bijvoorbeeld nooit breken, afschuren of van een dak naar beneden gooien. De onderstaande handelingen zijn zowel voor burgers als voor professionelen verboden:

• asbest breken, afschuren of beschadigen;
• asbesthoudende materialen hergebruiken;
• asbesthoudende materialen opnieuw afdekken;
• asbestleien reinigen of ontmossen;
• zonnepanelen of overzetdaken plaatsen.

Als je de juiste voorzorgsmaatregelen neemt, mag je evenwel als particulier of zelfstandige bepaalde kleine hoeveelheden asbesttoepassingen zelf verwijderen. Laat je het liever aan iemand anders over? Schakel dan een aannemer in wiens werknemers een attest ‘eenvoudige handelingen’ hebben.

Risicovolle asbesttoepassingen mogen enkel door erkende asbestverwijderaars verwijderd worden. Zij werken volgens strikte veiligheidsprocedures, bv. voor:

• asbesthoudende tegels met asbesthoudende lijmlaag;
• leidingisolatie;
• pleisterwerk;
• etc.

Meer info kan je terugvinden via het IVM Magazine onderaan deze pagina en via de website van OVAM Vlaanderen.

Hoe asbestafval correct afvoeren?

Asbesthoudende materialen moeten altijd worden afgevoerd als asbestafval. U mag ze niet hergebruiken voor andere toepassingen. Met asbestafval kunt u terecht op het recyclagepark of bij een geregistreerde asbestinzamelaar. U kunt het ook thuis laten ophalen. Het Lokaal Bestuur Maldegem werkt samen met de IVM (Intergemeentelijke Opdrachthoudende Vereniging voor Huisvuilverwerking Meetjesland) voor het ophalen en verwerken van asbest aan lagere kosten bij:

• particulieren aan huis;
• land- en tuinbouwers;
• KMO’s en verenigingen.

Meer informatie over de voorwaarden, procedure, kosten en verpakkingsmateriaal vind je terug via bovenstaande websites.

Als het asbest verwijderd werd door een aannemer of een erkende asbestverwijderaar, zal die zelf instaan voor de afvoer van het afval.

Ondersteuning en premies

Naast de ondersteuning voor het ophalen en verwerken van asbest aan lagere kosten bij particulieren aan huis, land- en tuinbouwers, KMO’s en verenigingen kunnen ook zorgvoorzieningen, scholen, bedrijven, erkende jeugdverenigingen ondersteuning en/of premies bekomen.

Meer info

Asbestverwijdering in Maldegem in 2021-2023

In Maldegem werd in de periode 2021 – 2023 (*stand van zaken op 9 oktober 2023) door 377 particulieren, land- en tuinbouwbedrijven, KMO’s en verenigingen in totaal 549 ton asbest verwijderd, opgehaald en verwerkt met ondersteuning van IVM. Om het asbest veilig te transporteren voor verwerking werden in deze periode 433 platenzakken en 35 bigbags door particulieren gebruikt en 59 containers door land- en tuinbouwbedrijven, KMO’s en verenigingen gebruikt (cijfers via IVM).